Nhược thị là một thuật ngữ y học dùng để miêu tả tình trạng thị lực kém xảy ra ở một hoặc cả hai mắt do một sự trở ngại trong quá trình phát triển thị lực bình thường trong thời thơ ấu. Khi mắt có thị lực tối đa sau khi điều chỉnh kính dưới 7/10 đồng thời không có bất kỳ tổn thương thực thể nào được phát hiện qua khám bệnh, ta gọi là nhược thị.
Nguyên nhân gây ra nhược thị:
Thị lực phát triển nhanh chóng trong những năm đầu đời, đạt gần tối đa lúc 6 tuổi và ổn định vào khoảng 12 tuổi. Để thị lực phát triển tốt, cần tiếp nhận đủ hình ảnh từ hai mắt và đảm bảo sự cân đối. Điều này có nghĩa là trục thị giác phải thông thoáng và các mắt phải thẳng hàng với nhau.
Khi mắt gửi tín hiệu đến não để xử lý và phát triển chức năng thị giác của hai mắt, bất kỳ rào cản nào ảnh hưởng đến khả năng nhìn rõ của một mắt hoặc có sự tương tác bất thường giữa hai mắt trong giai đoạn phát triển, đều có thể gây ra nhược thị.
- Lé mắt là nguyên nhân hàng đầu gây nhược thị, đặc biệt là lé mắt xảy ra thường xuyên ở một mắt. Trong trường hợp này, não chỉ nhận tín hiệu từ mắt khỏe mà bỏ qua mắt yếu, khiến cho mắt yếu dần trở nên vô dụng.
- Bất đồng khúc xạ là tình trạng một hoặc cả hai mắt gặp vấn đề về khúc xạ, thường không đồng đều giữa hai mắt. Bệnh nhân không thực hiện kiểm tra và sử dụng đúng kính cận và chế độ tập luyện.
- Ánh sáng không thể truyền tới võng mạc do các lý do như sẹo giác mạc, đục thể thủy tinh bẩm sinh, sụp mí, làm cho mắt không thể nhận hình ảnh tốt và truyền lên não để xử lý.
Hầu hết các nguyên nhân trên có thể được khắc phục nếu được chẩn đoán sớm, đặc biệt là trước 6 tuổi. Điều trị sai hoặc không kịp thời có thể dẫn đến nhược thị quá nặng và không thể cải thiện được.
Biểu hiện của nhược thị
Một số dấu hiệu của trẻ bị nhược thị có thể gồm:
- Lé mắt
- Hay nhăn mặt
- Nghiêng đầu hoặc cổ lúc nhìn
- Mệt mỏi mắt
Tuy nhiên, khi bị nhược thị, nhiều trẻ không có biểu hiện đặc biệt dẫn đến việc rất khó phát hiện. Do đã thích nghi trong thời gian dài, trẻ ít khi phàn nàn về thị lực kém và thường chỉ được phát hiện qua quá trình sàng lọc.
Để phát hiện sớm nhược thị, cần đưa trẻ đi khám mắt tại các thời điểm quan trọng như trước khi vào trường mầm non, trước khi vào mẫu giáo và trước khi vào lớp một, đồng thời kiểm tra định kỳ hàng năm. Một cách khác để phát hiện nhược thị là bịt một mắt và kiểm tra xem mắt nào có vấn đề hơn so với mắt còn lại. Nếu một mắt mờ hơn, đó chính là mắt có nguy cơ bị nhược thị.
Điều trị nhược thị
Điều trị nhược thị cần được thực hiện sớm. Sau quá trình khám và chẩn đoán, các bác sĩ chuyên khoa mắt sẽ xác định nguyên nhân dẫn đến sự suy giảm thị lực của trẻ và thực hiện can thiệp phù hợp như phẫu thuật thủy tinh thể, phẫu thuật sụp mí, điều trị lác mắt, và kế hoạch điều trị nhược thị.
Yếu tố quan trọng trong việc điều trị nhược thị ở trẻ là xác định chính xác nguyên nhân và mức độ bệnh, tuổi của trẻ, sự phối hợp và quan tâm của gia đình cùng với bác sĩ.
Nếu trẻ được chẩn đoán sớm, thời gian tập luyện thường kéo dài từ vài tuần đến vài tháng. Tuy nhiên, nếu trẻ phát hiện muộn trong độ tuổi 10-20, thời gian điều trị có thể kéo dài từ vài tháng đến vài năm. Sau khi thị lực ổn định, một số trẻ vẫn cần tiếp tục điều trị hoặc theo dõi để tránh tái phát nhược thị.
Hiện nay, phương pháp cơ bản nhất để điều trị nhược thị là tập luyện. Trẻ sẽ bịt một mắt lành và tập nhìn bằng mắt yếu, hoặc sử dụng thuốc làm yếu mắt lành, kích thích thị giác của mắt yếu. Phương pháp tập luyện có thể bao gồm các hoạt động thị giác tích cực hoặc sử dụng các máy kích thích chức năng của võng mạc, luyện tập thị giác cả hai mắt…
Bài viết được tham khảo từ:
- http://www.lazyeye.org/
- https://www.aoa.org/patients-and-public/eye-and-vision-problems/glossary-of-eye-and-vision-conditions/amblyopia
- https://medlineplus.gov/amblyopia.html
- http://soyte.haiduong.gov.vn/ArticleDetail/1/0/4124/7079/Benh-nhuoc-thi-o-trephat-hien-dieu-tri-som-de-dat-hieu-qua.aspx
- http://vnio.vn/benh-nhuoc-thi-la-gi–
- http://benhvien115.com.vn/kien-thuc-y-khoa-/nhuoc-thi-nguyen-nhan-va-cach-dieu-tri/20170706034110195
