Hình ảnh siêu âm thai sớm trong tử cung
Siêu âm thai sớm là một phương pháp quan trọng để xác định tuổi thai và chẩn đoán các vấn đề bất thường trong thai kỳ. Hình ảnh siêu âm thai sớm cho thấy một túi trống âm nằm trong tử cung, có kích thước dao động khoảng 2-3mm. Tuổi thai trong trường hợp này là khoảng 4,5-5 tuần. Tốc độ tăng trưởng của túi trống âm là khoảng 1,13mm mỗi ngày. Đối với thai đôi khác trứng, có thể nhìn thấy hai túi trống âm trong tử cung.
Cấu trúc của túi trống âm: Túi trống âm bao gồm hai phần, một vùng trung tâm không hồi âm (khoang cơ thể ngoài phôi) và một vùng ngoại vi có hồi âm (vòng nguyên bào nuôi). Túi trống âm được bao quanh bởi nội mạc tử cung và có vị trí lệch tâm so với trục của nội mạc tử cung.
Túi noãn hoàng (yolksac): Đây là cấu trúc đầu tiên được nhìn thấy trên hình ảnh siêu âm thai sớm và được xem là dấu hiệu cho thấy đó là túi thai thật. Túi noãn hoàng là một hệ thống vận chuyển quan trọng cho mẹ và thai trước khi hệ thống tuần hoàn riêng của thai phát triển đầy đủ. Túi noãn hoàng thường xuất hiện vào khoảng tuổi thai 5-5,5 tuần.
Phôi thai: Phôi thai bắt đầu nhìn thấy từ khoảng tuổi thai 6 tuần. Phôi có chiều dài khoảng 1-2mm và nằm ở ngoại vi của túi noãn hoàng. Để xác định tuổi thai chính xác nhất trong 12 tuần đầu của thai kỳ, đo chiều dài từ đỉnh đầu đến mông của phôi (CRL) được coi là phép đo đánh giá tốt nhất. Từ tuần thứ 6, kích thước túi ối trung bình lớn hơn khoảng 10% so với CRL. Kể từ tuần thứ 10, nước tiểu của thai nhi bắt đầu được sản xuất và vào túi ối, làm cho túi ối mở rộng và phát triển nhanh hơn màng đệm. Từ tuần thứ 14-16, túi ối hợp nhất hoàn toàn với màng đệm.
Tim thai: Nhịp tim thai bắt đầu hoạt động từ tuần thứ 6 của thai kỳ. Thường xem qua đầu dò âm đạo khi kích thước phôi lớn hơn hoặc bằng 2mm. Tuy nhiên, khoảng 5-10% các trường hợp với kích thước phôi từ 2-4mm vẫn chưa có hoạt động tim thai. Siêu âm đường bụng thì thấy nhịp tim thai chậm hơn khoảng 1 tuần.
Trong những trường hợp thai sớm, khi chưa rõ ràng các cấu trúc của thai, chẩn đoán thai trong tử cung phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: hình dạng túi thai không rõ ràng, chất lượng máy siêu âm và sự chủ quan của bác sĩ siêu âm. Việc sử dụng thuật ngữ như “túi thai trống”, “màng rụng đôi” hoặc “túi thai giả” không thể khẳng định hoặc loại trừ sự hiện diện của thai trong tử cung. Do đó, người bệnh nên chờ cho đến khi có hình ảnh thai bên trong mới có thể xác định rõ ràng là túi thai thật.
Thai sớm bất thường và kết hợp chẩn đoán với β-hCG
Nồng độ β-hCG có liên quan đến tuổi thai. Trong giai đoạn thai sớm, nồng độ β-hCG tăng ít nhất là 53% sau 48 giờ. Nếu tăng không đạt đủ, có thể nghi ngờ đến sự bất thường của thai. Tuy nhiên, có 15% thai trong tử cung có tăng trưởng β-hCG dưới 53% và 17% thai ngoài tử cung có tăng β-hCG gấp đôi. Do đó, việc kết hợp với siêu âm chẩn đoán là rất quan trọng để xác định vị trí thai. Hình ảnh đầu tiên của túi thai tương ứng với nồng độ β-hCG từ 1500-2000 mIU/mL có độ nhạy gần 100%.
Thai sớm không rõ vị trí
Thai sớm chưa vào tử cung
Trong trường hợp này, người bệnh có kết quả dương tính khi thử que hoặc các mức định lượng β-hCG trên 100 mIU/mL, nhưng trên hình ảnh siêu âm vẫn chưa thể nhìn thấy hình ảnh của túi thai, chỉ thấy hiện tượng dày niêm mạc tử cung. Trường hợp này cần theo dõi triệu chứng, hình ảnh siêu âm và định lượng để phân biệt rõ ràng với thai ngoài tử cung hoặc thai nghén thất bại sớm.
Thai ngoài tử cung
Thai ngoài tử cung chiếm khoảng 1-2% tổng số thai kỳ. Dấu hiệu cho thấy túi thai bao gồm túi noãn hoàng và phôi thai cho phép loại trừ trường hợp thai ngoài tử cung, trừ trường hợp hiếm hoi khi cả thai trong tử cung và ngoài tử cung đồng thời xảy ra (khoảng 1/4000). Vị trí của thai ngoài tử cung có thể là vòi trứng, đoạn kẽ hoặc trong ổ bụng… Trên hình ảnh siêu âm, không thấy thai trong tử cung, thay vào đó, có thể thấy một khối nằm cạnh và tách biệt với tử cung và buồng trứng. Trường hợp điển hình cho thấy trong khối chửa ngoài có đầy đủ cấu trúc như túi noãn hoàng, phôi thai và tim thai.
Thai nghén thất bại sớm
Thai ngừng phát triển là một tình trạng khi phôi không phát triển tiếp và ngừng hoạt động. Có một số dấu hiệu chẩn đoán thai ngừng phát triển:
- CRL ≥ 7mm mà không có hoạt động tim thai
- CRL < 7mm mà không có hoạt động tim thai
- MSD ≥ 25mm mà không có phôi
- MSD từ 16-25mm mà không có phôi
- Túi thai không có túi noãn hoàng, sau 14 ngày vẫn không thấy phôi và tim thai
- Túi thai không có túi noãn hoàng, sau 7-13 ngày vẫn không thấy phôi và tim thai
- Túi thai có túi noãn hoàng, sau 11 ngày vẫn không thấy phôi và tim thai
- Túi thai có túi noãn hoàng, sau 7-10 ngày vẫn không thấy phôi và tim thai
- Không có phôi sau hơn 6 tuần tính từ ngày đầu chu kỳ kinh cuối cùng
- Túi ối rỗng (túi ối ngay bên cạnh túi noãn hoàng), không thấy phôi sống
- Kích thước túi thai nhỏ hơn so với kích thước phôi (MSD – CRL < 5mm)
Sảy thai sớm tự nhiên hoàn toàn: Trên hình ảnh siêu âm, không thấy hình ảnh của thai mà chỉ thấy ít dịch trong tử cung.
Sảy thai sớm không hoàn toàn: Trong trường hợp này, quá trình sảy thai đã xảy ra nhưng việc ra thai không hoàn toàn và vẫn còn một phần mô nằm trong tử cung. Trên hình ảnh siêu âm, thấy một khối hỗn hợp âm nằm trong tử cung. Cấu trúc này bao gồm các mảnh vụn của sản phẩm thụ tinh và máu. Hoạt động tiết hormon beta-hCG của các thành phần này thường biến đổi và định lượng hCG gần như không có giá trị trong trường hợp này.
Ngoài ra, trong thời kỳ thai sớm, còn có một số hình ảnh bất thường khác có thể phát hiện.
Một bài viết của Bác sỹ Ngô Kiều Trang, Khoa C8-C
