Xét nghiệm Procalcitonin có ý nghĩa gì? Quy trình và những lưu ý khi xét nghiệm

Procalcitonin – Đặc trưng của nhiễm khuẩn và nhiễm khuẩn huyết

Procalcitonin (PCT) là tiền chất của hormon calcitonin, và đây là một chỉ số đặc trưng của nhiễm khuẩn và nhiễm khuẩn huyết. Khi xét nghiệm PCT, chúng ta sẽ đo nồng độ PCT trong máu để xác định xem có nhiễm khuẩn huyết hay không. Nồng độ PCT thấp cho thấy không có nhiễm khuẩn huyết, trong khi nồng độ PCT cao khẳng định chẩn đoán nhiễm khuẩn, nhiễm khuẩn huyết, và sốc nhiễm khuẩn. Dưới đây là các thông tin chi tiết về xét nghiệm procalcitonin.

Procalcitonin – Khái niệm và quy trình xét nghiệm

Procalcitonin là một loại protein gồm 116 acid amin, được sử dụng như một chỉ số sinh học để hỗ trợ chẩn đoán nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc nhiễm trùng huyết, cũng như phân biệt viêm phổi do vi khuẩn và vi rút cùng với căn bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD). Ban đầu, calcitonin được tổng hợp dưới dạng PCT, và trong điều kiện bình thường, nồng độ PCT trong tuần hoàn rất thấp (0,1 ng/mL). PCT lần đầu tiên được mô tả là một chỉ số của nhiễm khuẩn vào năm 1993 khi nồng độ của hoạt tính miễn dịch tương tự calcitonin được tìm thấy trong máu của các bệnh nhân mắc các bệnh ngoài tuyến giáp.

Xét nghiệm procalcitonin đo mức độ procalcitonin trong máu. Thông thường, chúng ta có lượng procalcitonin trong máu rất thấp. Tuy nhiên, nếu mức procalcitonin tăng cao trong máu, đó có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nghiêm trọng hoặc nhiễm trùng huyết. Xét nghiệm này giúp xác định xem vi khuẩn hoặc virus có gây nhiễm trùng cho bệnh nhân hay không. Nồng độ PCT trong huyết thanh tăng lên ở những bệnh nhân bị nhiễm trùng do vi khuẩn và nồng độ này tương quan với mức độ nghiêm trọng của nhiễm khuẩn. Mức độ nồng độ này sẽ giảm nhanh chóng trong quá trình điều trị bằng kháng sinh.

Ý nghĩa của xét nghiệm Procalcitonin

Xét nghiệm PCT là một phương pháp tiềm năng để đánh giá và loại trừ nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc các nguyên nhân khác. Việc thiếu cảm ứng PCT trong nhiễm trùng virus liên quan đến sự sản xuất IFN-g (interferon-gamma) trong các tế bào bị nhiễm vi rút, và điều này dẫn đến sự ức chế sản xuất PCT. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng xét nghiệm PCT là một chỉ số hữu ích để loại trừ nhiễm khuẩn máu và dự đoán nhiễm khuẩn máu nặng. Nó cũng giúp đưa ra dự báo về tỷ lệ tử vong và hướng dẫn về việc sử dụng kháng sinh.

Khi nào cần xét nghiệm Procalcitonin?

Xét nghiệm PCT được chỉ định như sau:

• Chẩn đoán nhiễm trùng huyết.
• Chẩn đoán bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính COPD.
• Phân biệt nhiễm trùng do vi khuẩn với các loại nhiễm trùng khác, bao gồm sốt giảm bạch cầu, nhiễm nấm, sốt sau phẫu thuật, viêm khớp và nghi ngờ nhiễm trùng máu.

Quy trình thực hiện xét nghiệm Procalcitonin

Giải thích quy trình lấy máu/mẫu xét nghiệm Procalcitonin

Nhân viên y tế sẽ lấy mẫu máu từ tĩnh mạch trên cánh tay bằng một cây kim nhỏ. Sau khi kim được đưa vào, một lượng nhỏ máu sẽ được thu thập vào ống nghiệm hoặc lọ. Quá trình này thường diễn ra trong ít hơn năm phút.

Thời gian nhận kết quả

Thời gian nhận kết quả phụ thuộc vào phòng thí nghiệm thực hiện xét nghiệm. Trong các trường hợp nghiêm trọng và khẩn cấp, xét nghiệm procalcitonin có thể được hoàn thành trong vòng một giờ hoặc lâu hơn.

Rủi ro khi thực hiện lấy máu (nếu có)

Rủi ro khi xét nghiệm máu rất ít. Bệnh nhân có thể trải qua đau nhẹ hoặc bầm tím tại nơi kim tiêm được đưa vào, nhưng hầu hết các triệu chứng này sẽ biến mất nhanh chóng.

Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm Procalcitonin

Nồng độ PCT huyết thanh ở những người khỏe mạnh thường dưới 0,1 μg/L. Khi bị nhiễm vi khuẩn, nồng độ PCT tăng lên và mức độ tăng này tương quan với mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng. Bệnh nhân mắc nhiễm trùng khu trú thường có mức tăng PCT thấp hơn so với những bệnh nhân nhiễm trùng huyết toàn thân, nhiễm trùng huyết nặng và sốc nhiễm trùng.

Dưới đây là một biểu đồ giải thích nồng độ PCT dựa trên Meisner M.:

• Dưới 0,05: Người lớn khỏe mạnh
• 0,05 – dưới 0,5: Nhiễm trùng toàn thân khó xảy ra mặc dù có thể nhiễm trùng khu trú
• 0,5 – dưới 2: Có thể có nhiễm trùng toàn thân, nhưng các tình trạng khác (như chấn thương lớn, phẫu thuật gần đây, sốc tim nặng) cũng có thể làm tăng PCT đáng kể.
• 2 – dưới 10: Nhiễm trùng toàn thân có khả năng
• Trên hoặc bằng 10: Khả năng cao bị nhiễm trùng huyết nặng do vi khuẩn hoặc sốc nhiễm trùng

Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm Procalcitonin

Yếu tố ảnh hưởng khiến Procalcitonin trong máu tăng

Có một số yếu tố có thể làm tăng nồng độ PCT ngoài nhiễm khuẩn, bao gồm:

• Phẫu thuật lớn gần đây.
• Ca chấn thương nặng, bao gồm cả bỏng nặng.
• Sốc tim kéo dài.
• Bệnh nhân mắc hội chứng cận sản do tuyến giáp thể tủy và ung thư phổi tế bào nhỏ.
• Bệnh nhân đang dùng các loại thuốc kích thích giải phóng cytokine như OKT3, globulin kháng tế bào máu, alemtuzumab, IL-2 và truyền bạch cầu hạt.
• Bệnh nhiễm trùng như nhiễm nấm, sốt rét.

Yếu tố ảnh hưởng khiến nồng độ Procalcitonin trong máu giảm

Nồng độ PCT trong máu giảm trong giai đoạn đầu của nhiễm trùng do vi khuẩn, nhiễm trùng khu trú hoặc trong viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn bán cấp.

Những điều cần lưu ý khi xét nghiệm Procalcitonin

Không cần chuẩn bị đặc biệt trước khi xét nghiệm, xét nghiệm máu có thể được thực hiện bất kỳ lúc nào và không cần nhịn ăn (ngoại trừ trường hợp mẫu máu cần được sử dụng để xét nghiệm thêm).

Nên tham khảo và chọn lựa các bệnh viện uy tín để xét nghiệm Procalcitonin, đảm bảo kết quả có độ chính xác và giúp việc điều trị đạt hiệu quả.

Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về xét nghiệm Procalcitonin và những điều cần lưu ý khi thực hiện xét nghiệm này.