Blog

✴️ Siêu âm trong phụ khoa và sản khoa: Siêu âm đánh giá phần phụ (P2)

NETVIET HUMAN JSC 10/09/2023

0 7 minutes read

U lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng

U lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng là một khối u buồng trứng có hình dạng mỏng và đặc. U điển hình là đơn thùy và có dạng kính mờ. Chúng thường có phản âm kém, đồng nhất và dẫn truyền tốt. Trong u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng, thường có nốt phản âm dày do đóng vôi. Hình ảnh trên siêu âm u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng không thay đổi theo thời gian. Sử dụng Doppler màu với vận tốc thấp 5-10cm/giây và độ lọc thấp để đánh giá mạch máu trong u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng. Hiện diện sự tăng sinh mạch máu trên Doppler màu ở khối u giống u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng, nên nghi ngờ ác tính (u dạng lạc nội mạc tử cung) và nên tham khảo ý kiến chuyên gia siêu âm. Dưới đây là các đặc điểm trên siêu âm của u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng.

Hình 12.15: Siêu âm ngã âm đạo sử dụng Doppler màu u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng cho thấy một khối u đơn thùy có dạng kính mờ. Chú ý rằng không có tăng sinh mạch máu bên trong u trên Doppler màu với vận tốc thấp (5 cm/giây).

Hình 12.16: Siêu âm ngã âm đạo u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng cho thấy một khối u đơn thùy có dạng kính mờ và có truyền âm tốt.

Hình 12.17: Siêu âm ngã âm đạo u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng cho thấy một khối u đơn thùy có dạng kính mờ. Chú ý có nốt phản âm dày là những nốt đóng vôi bên trong.

Siêu âm ngã âm đạo Doppler màu
Hình 12.18: Siêu âm ngã âm đạo sử dụng Doppler màu cho thấy không có tăng sinh mạch máu bên trong khối u ở vận tốc màu thấp. Có mạch máu trên vỏ bao u (được ghi chú thích).

Hình 12.19: Siêu âm ngã âm đạo Doppler màu một khối u đặc có hình ảnh tương tự u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng trên hình siêu âm đen trắng. Chú ý có tăng sinh mạch máu nhiều bên trong thành phần u (mũi tên). Giải phẫu bệnh lý là ung thư dạng lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng.

Bảng 12.3: Các đặc điểm siêu âm u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng.

Sự truyền âm tốt
Dạng kính mờ, đồng nhất
Đơn thùy điển hình
Không hoặc thay đổi ít theo thời gian
Nốt phản âm dày
Không có tín hiệu mạch máu trên Doppler màu vận tốc và độ lọc thấp

U nang bì (u quái trưởng thành)

Bài viết liên quan:

U nang bì hoặc u quái trưởng thành có nguồn gốc từ tế bào mầm buồng trứng. Chúng thường gặp ở nhóm tuổi trẻ hơn u nhóm biểu mô, tiến triển chậm và chiếm khoảng 10% các trường hợp có u buồng trứng. Hình ảnh thường gặp nhất trên siêu âm của u nang bì là một khối u đa thùy hỗn hợp gồm nang và mô đặc, có thành phần sinh âm cho bóng lưng mạnh tạo thành hiệu ứng “đỉnh của tảng băng”. Các đặc điểm trên siêu âm bao gồm khối phản âm dày có hình cầu tương ứng với thành phần bã và tóc, các dãi phản âm dày sáng dài và ngắn khác nhau tương ứng với tóc nằm trong thành phần dịch và làm giảm âm mạnh. Phần có phản âm dày dạng hình cầu là nốt Rokitansky hoặc nút bì. U nang bì có thể có kích thước nhỏ và nằm trong mô buồng trứng hoặc có nhiều hình dạng và kích thước khác nhau. Chúng thường nằm trong vùng chậu và hiếm khi vượt khỏi trường khảo sát của đầu dò âm đạo. Hiện diện nhiều chồi nhú trong u nang bì và có tăng sinh mạch máu trên Doppler màu, điều này làm nhiễu loạn nghi ngờ về u quái không trưởng thành hoặc có yếu tố thần kinh bên trong. Dưới đây là các đặc điểm siêu âm của u nang bì.

Hình 12.20: Siêu âm ngã âm đạo của u nang bì. Chú ý u hỗn hợp gồm mô đặc và nang có bóng lưng mạnh. Điều này được so sánh như “đỉnh của tảng băng”.

Hình 12.21 A và B: Siêu âm ngã âm đạo u nang bì A và B. Hiện diện khối phản âm dày “hình cầu” (nốt Rokitansky) ở A và B. Các dãi sợi dài ngắn khác nhau tương ứng với tóc.

Siêu âm ngã âm đạo u nang bì nhỏ
Hình 12.22: Siêu âm ngã âm đạo Doppler màu u bì nhỏ, u nằm trong buồng trứng.

Hình 12.23 A và B: Siêu âm ngã âm đạo của u nang bì A và B. U nang bì được ghi chú thích A và B. Mũi tên thể hiện mô buồng trứng bình thường. Hình B, u nang bì có điểm phản âm dày tương ứng với thành phần mỡ trong phần dịch.

Hình 12.24: Siêu âm ngã âm đạo Doppler màu u quái không trưởng thành có các yếu tố thuộc thần kinh. Chú ý có các chồi nhú có tăng sinh mạch máu trên Doppler màu.

Bảng 12.4: Các đặc điểm siêu âm của u nang bì.

Sự truyền âm kém (hiệu ứng đỉnh của tảng băng)
Cấu trúc hỗn hợp, mô đặc-nang, không đồng nhất
Khối phản âm dày sáng dạng hình cầu (Nốt Rokitansky)
Các dãi sợi mỏng
Nằm trong vùng chậu
Không có tín hiệu mạch máu trên Doppler màu vận tốc và độ lọc thấp

U xơ tử cung có cuống – U sợi buồng trứng

U xơ tử cung có cuống là một khối u choán chỗ nằm ở vùng phần phụ có cấu trúc hỗn hợp gồm mô đặc và nang, có bóng lưng mạnh và thường có cuống mạch máu trên Doppler màu xuất phát từ tử cung. U xơ tử cung có cuống thường có hình dạng tròn hoặc bầu dục với các đường phản âm đều đặn. U xơ tử cung có đặc điểm trên siêu âm là có các “đường sọc tối” hiện diện trong đa số trường hợp, giúp phân biệt u xơ với các u đặc khác. Trong u xơ tử cung có cuống, khẳng định chẩn đoán khi xác định được mô buồng trứng tách biệt hẳn với khối u. Buồng trứng dễ dàng di động và tách khỏi u xơ tử cung có cuống, đảm bảo rằng u xơ tử cung và buồng trứng là hai cấu trúc giải phẫu tách biệt. Dưới đây là các đặc điểm siêu âm của u xơ tử cung có cuống và u sợi buồng trứng.

Hình 12.25: Siêu âm ngã âm đạo của u xơ tử cung có cuống có đặc điểm có các “đường sọc tối”.

Hình 12.26: Siêu âm ngã âm đạo u sợi buồng trứng. Chú ý đặc điểm “đường sọc tối”. U sợi bám vào buồng trứng và không di động tách khỏi buồng trứng.

Bảng 12.5: Các đặc điểm siêu âm u xơ tử cung có cuống.

Sự truyền âm kém
U đặc, các đường phản âm sọc đều đặn
Cuống mạch máu nối với tử cung
“Đường sọc tối”
Di động tách rời khỏi buồng trứng

Ứ dịch tai vòi

Ứ dịch tai vòi bình thường hiếm khi thấy trên siêu âm ngã âm đạo. Tuy nhiên, khi có ứ dịch, sẽ thấy tai vòi có hình dạng xúc xích, thành mỏng, có vách ngăn không hoàn toàn và có hình dạng bánh lái ở mặt cắt ngang. Tai vòi không có nhu động, là đặc điểm để phân biệt với quai ruột chứa dịch. Ngoài ra, ứ dịch tai vòi có hình dạng xúc xích có khuynh hướng thuôn nhọn đầu ở phần gắn vào tử cung. Sự hiện diện cấu trúc hình ống chứa dịch ở vùng phần phụ nên nghi ngờ ứ dịch tai vòi, đặc biệt khi tách khỏi buồng trứng. Ứ dịch tai vòi thường không có triệu chứng và thường gặp ở phụ nữ mãn kinh. Khi chẩn đoán là ứ dịch tai vòi, theo dõi trên siêu âm hữu ích vì ứ dịch tai vòi điển hình không thay đổi hình dạng trên siêu âm. Nếu có sẵn phương tiện ứng dụng siêu âm ba chiều ở chế độ đảo ngược, có thể khẳng định chẩn đoán. Dưới đây là các đặc điểm siêu âm ứ dịch tai vòi.

Hình 12.27: Siêu âm ngã âm đạo ứ dịch tai vòi. Chú ý hiện diện cấu trúc ống thành mỏng và có nhiều phân vách.

Siêu âm ba chiều đảo ngược
Hình 12.28: Hình ảnh siêu âm ba chiều chế độ đảo ngược khối nang. Hình 3D cấu trúc hình ống gấp khúc khẳng định chẩn đoán ứ dịch tai vòi.

Bảng 12.6: Các đặc điểm siêu âm ứ dịch tai vòi.

Cấu trúc chứa dịch hình ống
Cấu trúc thuôn nhọn đầu ở phía gắn vào tử cung
Thành mỏng
Nhiều vách ngăn không hoàn toàn
Không có nhu động
Trên mặt cắt ngang có hình bánh lái

Áp xe tai vòi-buồng trứng

Áp xe tai vòi-buồng trứng xuất hiện khi có tình trạng nhiễm trùng cấp tính ảnh hưởng đến tai vòi và buồng trứng. Triệu chứng điển hình là sốt, đau và nhạy đau vùng chậu, nhưng thỉnh thoảng áp xe tai vòi-buồng trứng không gây triệu chứng. Đặc điểm siêu âm bao gồm khối choán chỗ nhiều thùy chứa dịch, có phản âm dạng kính mờ, thành và vách ngăn dày, không hoàn toàn. Thành phần dịch xuất phát từ quá trình viêm nhiễm. Đặc điểm trên siêu âm có thể tương tự u lạc nội mạc tử cung buồng trứng, nhưng u lạc nội mạc tử cung buồng trứng thường đơn thùy không gây triệu chứng và không có vách ngăn không hoàn toàn. Khó chẩn đoán phân biệt giữa áp xe tai vòi-buồng trứng và áp xe vùng chậu khác. Phân biệt dựa vào mối liên quan giữa khối áp xe với buồng trứng. Dưới đây là các đặc điểm siêu âm áp xe tai vòi-buồng trứng.

Hình 12.29: Siêu âm ngã âm đạo áp xe tai vòi-buồng trứng. Chú ý hình dạng bầu dục của khối áp xe tai vòi-buồng trứng, kèm thành và vách dày. Tử cung cạnh khối áp xe.