Tầm soát ung thư: Một cách hiệu quả để bảo vệ sức khỏe
Trong bối cảnh tăng số lượng người mắc bệnh ung thư và xu hướng trẻ hóa tại Việt Nam, tầm soát ung thư được coi là một giải pháp hiệu quả để bảo vệ sức khỏe.
Theo thống kê, hàng ngày tại Việt Nam có hơn 300 người chết vì ung thư, trong đó tỷ lệ người trẻ dưới 30 tuổi tử vong vì ung thư đang tăng lên.
Theo số liệu của Tổ chức Ung thư toàn cầu (GLOBOCAN) và tổ chức ghi nhận ung thư Việt Nam, mỗi năm Việt Nam có hơn 126.000 ca mắc mới và khoảng 94.000 người tử vong vì ung thư.
Với những con số đáng báo động này, bệnh ung thư đã nằm trong danh sách “Top 10 bệnh gây tử vong hàng đầu”, và cần được quan tâm và kiểm soát. Hiện nay, nhiều loại ung thư thường gặp như ung thư phổi, ung thư gan, ung thư dạ dày, ung thư đại tràng, ung thư vú, ung thư cổ tử cung… có thể được phát hiện sớm thông qua việc tầm soát đúng phương pháp và thời điểm.
Tầm soát ung thư là gì?
Tầm soát ung thư là quá trình phát hiện bệnh ung thư trước khi bệnh gây ra triệu chứng. Tầm soát ung thư có thể được thực hiện thông qua các phương tiện hình ảnh và xét nghiệm, giúp phát hiện sớm các tế bào bất thường và ác tính trong cơ thể.
Theo bác sĩ Trần Vương Thảo Nghi – Trưởng khoa Ung bướu, BVĐK Tâm Anh TP.HCM, tầm soát ung thư giúp phát hiện và chẩn đoán bệnh ung thư ở giai đoạn sớm ngay từ khi chưa có triệu chứng, từ đó tăng khả năng điều trị và cải thiện tỷ lệ sống sau 5 năm không tái phát bệnh.
Tại sao nên tầm soát ung thư từ sớm?
Ung thư là một căn bệnh nguy hiểm, gây ám ảnh cho nhiều người. Tuy nhiên, thực tế cho thấy chúng ta có thể phòng ngừa bệnh ung thư bằng cách giảm các yếu tố nguy cơ có thể kiểm soát được (như hút thuốc lá, béo phì, chế độ dinh dưỡng không hợp lý, thiếu vận động) và kết hợp với việc tầm soát phát hiện sớm bệnh ung thư để điều trị kịp thời.
Ung thư có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi và giới tính, và số lượng ca mắc mới và tử vong đang tăng dần theo từng năm. Việc tầm soát ung thư cần được chú trọng để có thể phát hiện sớm bệnh và kiểm soát nó. Các kỹ thuật hiện đại trong xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh giúp tăng khả năng phát hiện ung thư thông qua việc tầm soát ung thư.
Thông thường, tầm soát ung thư nên được thực hiện ít nhất 1 lần mỗi năm.
Quy trình tầm soát ung thư
Mỗi loại ung thư có phương pháp tầm soát riêng. Quy trình tầm soát ung thư thường được tiến hành theo các bước sau:
Bước 1: Khám lâm sàng
Bước này là bước cơ bản trong tầm soát ung thư. Bác sĩ sẽ hỏi về yếu tố nguy cơ và tiền sử bệnh của bản thân và gia đình, đánh giá sức khỏe tổng quát, cũng như hỏi về các triệu chứng bất thường của cơ thể nếu có. Những thông tin này sẽ giúp bác sĩ đưa ra những phương pháp tầm soát phù hợp.
Bước 2: Kiểm tra cận lâm sàng cơ bản
Sau khi đã khám lâm sàng, bệnh nhân sẽ được tiến hành một số kiểm tra cận lâm sàng cơ bản như xét nghiệm máu, xét nghiệm tế bào và xét nghiệm phân để phát hiện sớm bất thường.
Bước 3: Chẩn đoán hình ảnh
Ngoài các xét nghiệm trên, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như nội soi, siêu âm, chụp X-ray, chụp CT cắt lớp, chụp cộng hưởng từ… để phát hiện sớm các dấu hiệu ung thư ở giai đoạn sớm.
Các phương pháp tầm soát ung thư cho từng bệnh lý
Tầm soát ung thư dạ dày
Đây là nguyên nhân gây ra số ca tử vong cao nhất do ung thư ở cả nam và nữ trên toàn thế giới, đặc biệt phổ biến ở khu vực Đông Nam Á. Một số kiểm tra cận lâm sàng để tầm soát ung thư dạ dày bao gồm:
-
Nội soi dạ dày: là một phương pháp tầm soát các bệnh lý dạ dày trong đó có ung thư dạ dày. Bác sĩ sẽ dùng ống nội soi và máy ảnh để quan sát bên trong dạ dày.
-
Sinh thiết: được thực hiện trong quá trình nội soi dạ dày. Bác sĩ sẽ lấy một mẫu mô nhỏ từ vùng nghi ngờ bất thường của dạ dày để xác định tính chất lành tính hoặc ác tính của tế bào dạ dày.
-
Chụp cắt lớp dạ dày: các kiểm tra hình ảnh như chụp cắt lớp vi tính (CT) và PET-CT tạo ra hình ảnh bên trong của cơ thể để xem ung thư đã di căn đến những nơi khác hay chưa.
Các bác sĩ cũng sẽ kiểm tra nhiễm khuẩn Helicobacter Pylori bằng nhiều phương pháp khác nhau như kiểm tra hơi thở, xét nghiệm máu, xét nghiệm trên mẫu sinh thiết của dạ dày và các xét nghiệm khác.
Ung thư đại tràng
Ung thư đại tràng là căn nguyên gây tử vong đứng thứ 4 trên thế giới và đứng thứ 5 tại Việt Nam. Việc tầm soát ung thư đại tràng từ sớm giúp tăng khả năng điều trị và cải thiện tỷ lệ sống sau 5 năm.
Các kiểm tra cận lâm sàng để tầm soát ung thư đại tràng bao gồm:
-
Xét nghiệm máu trong phân: Máu trong phân có thể gặp khi có polyp, ung thư hoặc một số bệnh lý khác của đại tràng.
-
Nội soi đại tràng: là kỹ thuật để xem bên trong lòng đại tràng và lấy mẫu mô bất thường cho sinh thiết.
-
Siêu âm ổ bụng và chụp cắt lớp đại tràng: Các kiểm tra hình ảnh như siêu âm và chụp cắt lớp vi tính giúp xác định kích thước và vị trí ung thư trong đại tràng.
Ung thư phổi
Ung thư phổi xếp thứ 2 về tỷ lệ mắc mới trên thế giới và có tỷ lệ tử vong cao nhất trong tất cả các loại ung thư. Các phương tiện tầm soát ung thư phổi bao gồm:
-
CT ngực liều thấp: sử dụng kỹ thuật chụp ảnh 3D để quét toàn bộ phổi và phát hiện các tổn thương nghi ngờ.
-
Chụp cộng hưởng từ (MRI) và chụp X-quang: được sử dụng nếu phát hiện nốt bất thường 7-10mm ở phổi.
-
Sinh thiết nốt bất thường ở phổi: tiến hành khi có hình ảnh nghi ngờ trên chụp CT hoặc MRI.
Ung thư gan
Ung thư gan là căn bệnh đang có tỷ lệ mắc mới và tử vong cao. Tầm soát ung thư gan giúp phát hiện và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.
Các phương tiện tầm soát ung thư gan bao gồm:
-
Xét nghiệm AFP trong máu: chỉ số này có thể tăng cao trên bệnh nhân ung thư gan.
-
Chẩn đoán hình ảnh: siêu âm bụng, chụp CT & MRI gan để xác nhận khối u ác tính của gan.
-
Sinh thiết khối u nghi ngờ ung thư gan: lấy mẫu mô hoặc dịch của gan để xác định tính chất của tế bào.
Ung thư cổ tử cung
Ung thư cổ tử cung là một trong những căn bệnh gây tử vong hàng đầu ở nữ giới. Tầm soát ung thư cổ tử cung giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Các phương pháp tầm soát ung thư cổ tử cung bao gồm:
-
Phết tế bào cổ tử cung (Pap’ smear hoặc ThinPrep): xét nghiệm để xác định tính chất của các tế bào trong cổ tử cung.
-
Xét nghiệm HPV: xác định các dòng virus HPV gây ung thư cổ tử cung.
-
Soi cổ tử cung: kiểm tra cổ tử cung dưới hình ảnh phóng đại.
Ung thư vú
Ung thư vú là căn bệnh phổ biến ở phụ nữ và cần được tầm soát định kỳ. Phương tiện tầm soát ung thư vú bao gồm siêu âm tuyến vú, nhũ ảnh, chụp cộng hưởng từ và xét nghiệm sinh thiết.
Ung thư tiền liệt tuyến
Ung thư tiền liệt tuyến là căn bệnh thường gặp ở nam giới trên 50 tuổi. Phương tiện tầm soát ung thư tiền liệt tuyến bao gồm kiểm tra trực tràng bằng tay, xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tiền liệt tuyến (PSA) trong máu, chụp cộng hưởng từ và sinh thiết.
Tầm soát ung thư và bảo hiểm y tế
Hiện nay việc tầm soát ung thư không được bảo hiểm y tế chi trả. Tuy nhiên, so với chi phí điều trị khi ung thư không được phát hiện ở giai đoạn sớm, việc tầm soát ung thư có thể coi là một đầu tư nhỏ mà mang lại hiệu quả lớn.
Dịch vụ tầm soát ung thư tại BVĐK Tâm Anh
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh được trang bị hệ thống trang thiết bị tiên tiến để tầm soát và phát hiện sớm nhiều loại ung thư. Các dịch vụ tầm soát ung thư tại BVĐK Tâm Anh bao gồm máy chụp cắt lớp vi tính, máy chụp cộng hưởng từ, máy X-quang, máy siêu âm, nội soi và máy xét nghiệm sinh hóa – miễn dịch, huyết học, vi sinh, sinh học phân tử.
