GOT là gì? Có ý nghĩa gì trong đánh giá chức năng gan?

Xét nghiệm đánh giá chức năng gan GOT là gì?

Để đánh giá sức khỏe của lá gan, y học sử dụng nhiều xét nghiệm sinh hoá tùy thuộc vào từng trường hợp, trong đó xét nghiệm GOT là một trong những phương pháp đáng tin cậy. Vậy chỉ số GOT là gì? Xét nghiệm GOT (SGOT hay AST) là một phương pháp xét nghiệm máu để đánh giá chức năng và phát hiện các tổn thương tại gan.

Thông thường, xét nghiệm GOT thường được kết hợp với một số xét nghiệm khác để kiểm tra toàn diện sức khỏe của gan.

Xét nghiệm GOT đánh giá chức năng và phát hiện các tổn thương tại gan

Chỉ số GOT là gì? GOT và GPT là 2 loại enzyme trao đổi amin có mặt trong cơ thể và có hoạt độ cao nên được áp dụng nhiều trong lâm sàng. GOT thường được tìm thấy nhiều ở gan, cũng như cả tim và xương. Chỉ số GOT và GPT (hay còn gọi là ALT) mang nhiều ý nghĩa và phản ánh các mức độ bệnh tình khác nhau của gan.

Dưới đây là một số thông tin mà bạn nên biết:

Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm GOT

Chỉ số đánh giá men gan GOT trong xét nghiệm máu có ý nghĩa gì? Nó thay đổi như thế nào? Thông qua xét nghiệm, chỉ số GOT có thể chia thành 3 mức tăng nhẹ, tăng vừa và tăng cao. Ý nghĩa của từng mức kết quả như sau:

• Chỉ số GOT tăng nhẹ (dưới 100UL/L): Thường gặp ở những người bị xơ gan, viêm gan siêu vi cấp tính, viêm gan mãn tính, di căn gan và tắc mật.
• Chỉ số GOT tăng vừa (dưới 300UL/L): Thông thường xảy ra ở những người tiêu thụ quá nhiều rượu.
• Chỉ số GOT tăng cao (trên 300UL/L): Có thể do tế bào gan bị hoại tử do gan bị tổn thương do thuốc, chất độc, viêm gan mãn tính, viêm gan virus cấp và trụy tim mạch.

Chỉ số đánh giá men gan GOT tăng lên khi gan gặp tổn thương

Các mức độ tổn thương của gan dựa vào chỉ số GOT là gì?

Gan thực hiện chức năng tổng hợp và chuyển hóa nhờ vào hệ thống enzym hoàn chỉnh. Men gan sẽ tăng lên do enzym được giải phóng vào máu khi gan bị tổn thương. Dựa vào chỉ số GOT và GPT, bạn có thể đánh giá mức độ tổn thương. Một số bệnh lý sẽ khiến cho các chỉ số này có kết quả bất thường. Dưới đây là một vài trường hợp:

Viêm gan virus cấp

Khi bị viêm gan virus, chỉ số GOT và GPT sẽ tăng rất cao, có thể vượt quá 1000UL/L. Sự tăng đáng kể này cho thấy tế bào gan bị tổn thương nghiêm trọng. Nếu chỉ số GOT tăng hơn 10 lần, tế bào gan đang bị tổn thương cấp tính. Tuy nhiên, một số tổn thương khác có thể khiến cho chỉ số GOT tăng ít hơn. Mức tăng này thường cực đại trong 14 ngày đầu tiên và sau đó sẽ giảm dần sau khoảng 8 tuần.

Viêm gan do nhiễm độc

Cả chỉ số GOT và GPT đều tăng, nhưng chủ yếu là chỉ số GPT, có thể tăng lên gấp 10 lần so với mức bình thường. Trong trường hợp người bệnh bị nhiễm độc chất độc hóa học, nhiễm rượu cấp tính, nhiễm tetrachlorua carbon (CCl4), morphine… chỉ số GPT sẽ tăng rất cao.

Dựa vào chỉ số GOT để đánh giá mức độ tổn thương gan

Tắc mật do sỏi

Nếu sỏi gây tắc mật và tổn thương gan, chỉ số GOT và GPT tăng khoảng 10 lần. Nếu không có sỏi gây tổn thương gan, hai chỉ số này sẽ ở mức bình thường không tăng.

Vàng da tắc mật

Chỉ số GOT và GPT tăng không đáng kể hoặc tăng chậm, sau đó có thể đạt mức rất cao (hơn 2000UL/L) và giảm đột ngột sau 12-72 giờ. Trường hợp này được gọi là tắc nghẽn đường dẫn mật cấp tính.

Dưới đây là một số trường hợp khác mà chỉ số GOT có thể tăng:

• Xơ gan.
• Nhiễm khuẩn huyết.
• Nhồi máu cơ tim cấp.
• Bệnh về cơ.
• Sử dụng thuốc chống đông máu, thuốc tránh thai.
• Bệnh về đường mật, sốt rét, ứ sắt.
• Bệnh tự miễn ở ruột non…

Những yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm GOT

Ngoài khái niệm “GOT là gì”, nhiều người cũng quan tâm đến những yếu tố nào có thể gây sai lệch kết quả xét nghiệm GOT. Thông thường, chỉ số GOT tăng thường là do gan gặp vấn đề. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp kết quả bị sai lệch do một số yếu tố bên ngoài như:

• Không đảm bảo trong quá trình lấy mẫu và bảo quản mẫu xét nghiệm, dẫn đến việc hồng cầu bị vỡ.
• Người được xét nghiệm đang sử dụng các thuốc điều trị như metronidazol, allopurinol, trifluoperazine, acetaminophen, thuốc kháng sinh, thuốc tránh thai…

Kết quả xét nghiệm GOT bị sai lệch do nhiều yếu tố ngoài bệnh

Xét nghiệm GOT được chỉ định khi nào?

Trong trường hợp bệnh nhân có các biểu hiện nghi ngờ tổn thương gan sau đây, xét nghiệm GOT sẽ được chỉ định:

Dấu hiệu vàng da

Dấu hiệu điển hình của người mắc các bệnh lý về gan là vàng da, có thể kèm theo vàng mắt, nước tiểu vàng sậm và phân nhạt màu. Đây cũng là những biểu hiện cho thấy bệnh về gan đang ở giai đoạn nặng và cần điều trị càng sớm càng tốt.

Cổ trướng

Khi bụng lớn, tích nhiều dịch lỏng và nước, vùng chân sưng to thì người bệnh đã bị cổ trướng. Nguyên nhân chủ yếu là do uống quá nhiều bia rượu, hút thuốc lá trong thời gian dài làm tế bào gan bị tổn thương nghiêm trọng.

Đau tức vùng bụng bên phải

Một trong những triệu chứng thường gặp của bệnh về gan là xuất hiện đau tức hoặc đau âm ỉ tại vùng bụng bên phải. Nhiều người thường tự uống thuốc giảm đau, nhưng điều này có thể làm tổn thương gan trở nên nghiêm trọng hơn.

Người bệnh có dấu hiệu bệnh lý về gan nên thực hiện sớm các xét nghiệm đánh giá chức năng

Mệt mỏi kéo dài, sụt cân

Gan tham gia vào quá trình cung cấp năng lượng cho cơ thể bằng cách dự trữ glycogen, sau đó chuyển hóa thành glucose và phân phát cho các tế bào khác. Khi gan gặp vấn đề, quá trình dự trữ và chuyển hóa bị ảnh hưởng, dẫn tới cơ thể không đủ năng lượng để hoạt động, gây ra tình trạng mệt mỏi và sụt cân.

Dưới đây là một số tình trạng khác mà bạn nên nắm:

• Cơ thể yếu ớt.
• Buồn nôn, nôn.
• Bụng sưng lớn hoặc đau.
• Ăn uống kém ngon miệng.
• Ngứa ngáy.
• Gia đình có người mắc bệnh gan.
• Tiếp xúc với virus viêm gan.
• Sử dụng thuốc điều trị gây rối loạn chức năng gan.

Người có thói quen uống bia rượu, hút thuốc lá dễ bị các bệnh về gan

Các đối tượng nên thực hiện sớm xét nghiệm GOT

Để kiểm tra sức khỏe của gan, bạn nên khám định kỳ và thực hiện các xét nghiệm gan cần thiết. Tuy nhiên, có một số trường hợp được khuyến cáo nên thực hiện xét nghiệm GOT, bao gồm:

• Gia đình có người mắc xơ gan, ung thư gan…
• Đang mắc viêm gan A, viêm gan B, viêm gan C…
• Có thói quen hút thuốc lá và sử dụng bia rượu thường xuyên.
• Mắc các bệnh liên quan đến chuyển hoá như béo phì, tiểu đường, máu nhiễm mỡ…
• Uống thuốc điều trị bệnh trong thời gian dài.
• Thường xuyên bị stress kéo dài, rối loạn giấc ngủ.

Người bị viêm gan nên thường xuyên thực hiện xét nghiệm đánh giá chức năng gan

Một số xét nghiệm chức năng gan phổ biến

Để đánh giá chức năng gan, bác sĩ thường thực hiện các nhóm xét nghiệm sau:

Xét nghiệm đánh giá tình trạng hoại tử gan

Bao gồm:

• Xét nghiệm GOT (AST): Chỉ số bình thường dưới 40UI/L.
• Xét nghiệm ALT: Chỉ số bình thường dưới 40 UI/L.
• LDH (Lactate dehydrogenase): Chỉ số bình thường trong khoảng 5-30 UI/L.
• Ferritin: Chỉ số bình thường ở nam giới là 100-300 mg/L, ở nữ giới là 50-200 mg/L. Đây là chỉ số đánh giá dự trữ sắt trong tế bào, giảm khi người bệnh thiếu máu sắt, thiếu sắt trong chế độ ăn uống, bị suy thận, thường xuyên hiến máu… Tăng khi bị ung thư, bệnh sắt ứ mô, viêm nhiễm, bệnh huyết học, bệnh thể keo, ngộ độc rượu, thalassemia…

Xét nghiệm Ferritin để đánh giá tình trạng hoại tử gan

Nhóm xét nghiệm đánh giá chức năng bài tiết và khử độc

Bao gồm:

• Bilirubin: Chỉ số bình thường của bilirubin toàn phần là 0,8-1,2mg/dL; bilirubin trực tiếp là 0,2-0,4mg/dL; bilirubin gián tiếp là 0,6-0,8mg/dL. Bilirubin chính là sản phẩm chuyển hoá của hemoglobin và các enzym. Khi gan bị tổn thương, bilirubin sẽ được bài tiết qua niệu.
• Urobilinogen: Chỉ số bình thường là 0,2-1,2 đơn vị. Urobilinogen là dạng chuyển hoá của bilirubin tại ruột được tái hấp thụ vào máu sau đó bài tiết qua nước tiểu.
• Phosphatase kiềm (ALP): Tăng khi gan bị xơ gan, viêm gan, di căn, thâm nhiễm ở gan hoặc tắc mật.
• 5′ Nucleotidase (5NT): Chỉ số bình thường là 5NT trong khoảng 0,3-2,6 Bondasky/dL.
• G-glutamyl transferase, g-glutamyl transpeptidase (GGT, g-GT): Chỉ số bình thường là GGT dưới 30U/L ở nữ và dưới 50U/L ở nam. GGT tăng ở người nghiện rượu, tắc mật, nhiễm mỡ, suy thận, viêm tụy cấp, phổi tắc nghẽn mãn tính, cường giáp, nhồi máu cơ tim,… Nhưng xét nghiệm này không đặc hiệu do kết quả bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố.
• Amoniac máu (NH3): Chỉ số bình thường trong khoảng 5-69 md/dL. Amoniac là một sản phẩm trong quá trình chuyển hoá protein trong cơ thể, sau đó gan chuyển thành ure rồi đào thải qua thận.

Xét nghiệm Bilirubin để đánh giá chức năng bài tiết và khử độc

Nhóm xét nghiệm đánh giá chức năng tổng hợp

Bao gồm:

• Albumin huyết thanh: Chỉ số albumin bình thường trong khoảng 35-55g/L. Albumin trong máu giảm khi gan bị tổn thương nặng hoặc khi người bệnh mắc bệnh gan mãn tính.
• Globulin huyết thanh: Chỉ số globulin bình thường trong khoảng 20-35g/L. Globulin được sản xuất bởi nhiều cơ quan, bao gồm các kháng thể và các loại protein vận chuyển trong máu. Người bệnh mắc xơ gan, viêm gan tự miễn, xơ gan ứ mật nguyên phát thường có globulin tăng cao.
• Điện di protein huyết thanh: Kiểm tra ở những bệnh nhân mắc xơ gan, viêm gan mãn tính, đặc biệt là xơ gan do rượu.
• Thời gian Prothrombin (PT) hay thời gian Quick (TQ): Đây là khoảng thời gian chuyển prothrombin thành thrombin khi có mặt các yếu tố đông máu. Xét nghiệm TQ cho thấy con đường đông máu ngoại sinh. Nếu thời gian PT kéo dài, bệnh đang ở mức trầm trọng. Ngoài ra, tắc mật hoặc rối loạn hấp thu mỡ gây thiếu vitamin K cũng có thể làm tăng PT.

Xét nghiệm Albumin huyết thanh để đánh giá chức năng tổng hợp

Một số xét nghiệm khác liên quan

Trong trường hợp cần khảo sát trước khi ghép gan, cắt gan hoặc nghiên cứu, các xét nghiệm sau đây cũng sẽ được thực hiện:

• Đo độ thanh lọc BSP (bromosulfonephtalein).
• Đo độ thanh lọc antipyrine.
• Đo độ thanh lọc indocyanine green.
• Đo độ thanh lọc caffeine.
• Test hơi thở aminopyrine.
• Đo khả năng thải trừ glucose.

Chỉ định các xét nghiệm liên quan nếu cần đánh giá thêm về sức khỏe của gan

Trên đây là những thông tin liên quan đến thắc mắc về xét nghiệm GOT là gì và ý nghĩa của chỉ số này. Để đánh giá toàn diện về sức khỏe của gan và sức khỏe tổng quát, hãy đến bệnh viện Đa khoa Phương Đông để thực hiện khám định kỳ ngay từ hôm nay.